Home » Blog » Achtergronden » Blauwe moskee gaat versterkt oproepen tot het vrijdagmiddaggebed

Blauwe moskee gaat versterkt oproepen tot het vrijdagmiddaggebed

In achtergronden door Roemer van Oordt op 09-10-2019 | 09:45

De Blauwe Moskee in Nieuw-West wil als eerste islamitische gebedshuis in Amsterdam de oproep tot het vrijdagmiddaggebed versterkt laten horen. Hoofdimam Yassin Elforkani zegt hiermee de maatschappelijke discussie over de zichtbaarheid van de islam in het straatbeeld positief te willen beïnvloeden. De PVV kondigde op Twitter direct Kamervragen aan. De partij vraagt verantwoordelijk minister Koolmees of hij moskeeën wil sluiten en wat hij gaat doen ‘tegen het wekelijkse imperialistische geblèr’.

Elforkani in het Parool: “Door de islam meer te laten opvallen in de publieke ruimte wennen andersdenkenden eraan en neemt de onrust af….Wij willen hiermee niet provoceren, maar proberen de islamitische tradities juist te normaliseren.” Door het internationale terrorisme associëren mensen ‘Allahu akbar’ volgens Elforkani vooral met geweld of ellende.

Wat er zoal aan vooraf ging
In 2016 liet SGP-leider Van der Staaij weten liever niet langer in zijn (zondags)rust gestoord te willen worden door de Adhaan, de oproep tot gebed voor moslims. "We zijn hier niet in het Midden-Oosten. We hoeven het niet normaal te vinden dat er op zoveel momenten, met dat volume 'Allah is groot' door de straten schalt", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. In hun verkiezingsprogramma stellen de staatkundig gereformeerden dan ook voor een einde te maken aan “de dagelijkse gebedsoproepen”. Lukt dat niet, dring het dan zoveel mogelijk terug, is hun devies.

Door niets te doen werkt de overheid volgens de SGP “islamisering van de publieke ruimte in de hand”. Dat veronderstelt op z’n minst breed verspreide en grootschalige overlast en een indringende, ongewenste verandering van de openbare ‘Hollandse’ akoestiek. Van wie hoorden we deze onheilsboodschap eerder?

Inderdaad, van de SGP zelf. Het is hun paradepaardje. In 2004 had SGP-voorzitter in Zeist Piet Oskam het al flink aan de stok met een plaatselijke moskee. Hij noemde de oproep “godslasterlijk” en “een Arabische kreet waarmee de islam zijn strijdbaarheid toont.” In 2009 kwam de landelijke partij met een motie om de bouw van ‘megamoskeeën’ met minaretten waar vanaf de muezzin zijn oproep doet aan banden te leggen.

De oproep 'Allahu akbar', wordt volgens de partij geassocieerd met terrorisme en daardoor als intimiderend gezien. “Dat horen wij terug. Er is steeds meer irritatie. In tegenstelling tot het Midden-Oosten kent het Westen geen traditie om geloofsbelijdenissen over straat te strooien.” Tegelijkertijd wees Van de Staaij er - nogal paradoxaal - op dat moslims in Nederland meer vrijheid hebben dan in veel islamitische staten. “We hoeven met vrijheden niet door te slaan."

(Grond)wet
Vooropgesteld, de oproepen tot het belijden van godsdienst of levensovertuiging zijn grondwettelijk beschermd in Artikel 6 van de Grondwet over de vrijheid van godsdienst. Via de Wet openbare manifestaties uit 1988 is dat recht herhaald, Gemeenten kunnen regels stellen voor het geluidsniveau, het tijdstip en de duur van de gebedsoproep. De SGP stelde een aanscherping van deze Wet voor, waardoor een voor de partij ongewenste grondwetswijziging niet noodzakelijk is.

Vergelijkingen tussen christelijke en islamitische tradities vindt Van de Staaij overigens mank gaan: "Los van godsdienst; kerkklokken horen bij de Nederlandse cultuur. Klokgeluid is een Nederlands geluid, niet alleen voor de oproep tot gebed maar ook bij rampen en herdenkingen." Jammer. Achterliggende gedachte bij de invoering van de Wet openbare manifestaties was nu juist om een vergelijking in juridische zin wél mogelijk te maken, mede om de institutionalisering van de islam in Nederland te toetsen.

Aantallen
Al jarenlang doe ik met collega Ewoud Butter intensief onderzoek naar de institutionalisering van de islam in Nederland. Mede naar aanleiding van het politieke discours van (vooral) de SGP en de PVV checkte ik in 2016 wat facts over de versterkte gebedsoproep. Daar kwam onder meer uit dat verreweg de meeste moskeeën in Nederland geen minaretten hebben en  - mede daardoor - niet met versterking van de gebedsoproep door een luidspreke werkenr. Voor een deel van de nieuwbouwmoskeeën met minaretten geldt dat wel. Doorgaans beperken zij dat tot de vrijdag, wanneer de Khutbah (preek), direct na Salaat al-dohr (het middaggebed) plaats heeft.

Mohamed Echarrouti, toenmalig voorzitter van de Unie van Marokkaanse Moslimorganisaties in Nederland (UMMON) zei zich niet te herkennen in het door de SGP geschetste beeld. “De oproep in een moskee is een religieuze verplichting, maar die hoeft niet versterkt te worden. In Amsterdam zijn er geen moskeeën die de oproep versterkt verspreiden en door het land heen ken ik er maar een paar met een Nederlands-Marokkaanse signatuur die dat wel doen”. Ook Saïd Bouharrou, woordvoerder van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) sprak toen  over een handjevol voorbeelden.

De Islamitische Stichting Nederland (ISN), met bijna 150 moskeeën, de grootse koepelorganisatie, liet ons weten de precieze aantallen niet geregistreerd en paraat te hebben, maar wel zeker te zijn dat het om een relatief klein percentage gaat. Stichting Islamitisch Centrum Nederland (SICN), waarbij een kleine 50 moskeeën zijn aansloten was in hun reactie aan ons resoluut: “Geen enkele SICN-moskee maakt dusdanig gebruik van versterking van de Adhaan dat het buiten het gebouw zelf te horen is”.  

Gesprekken met vertegenwoordigers van andere moskeekoepels gaven gemiddeld een vergelijkbaar beeld. Op basis van  deze informatie schatte ik het aantal moskeeën in Nederland dat de oproep  versterkt laat klinken rond de 35 (van de 475). Het gaat bij het overgrote deel daarvan uitsluitend om de oproep tot het vrijdagmiddaggebed.

Uit een belronde langs 141 moskeeën door het EO-programma De Vijfde Dag in 2013 bleken er twaalf van die islamitische gebedshuizen versterkt op te roepen tot gebed (8%). Pooyan Tamimi Arab, die in zijn interessante promotie onderzoek uit 2015 de Adhaan als casus gebruikt om maatschappelijke intolerantie en de regulering van publieke religieuze aanwezigheid door de Nederlandse overheid in beeld te brengen, schat ook in dat het om minder dan 10% van de moskeeën gaat.

Praktijk
Belangrijk in de argumentatie van de SGP is verder dat er veel weerstand is tegen de gebedsoproepen, maar dat gemeentebesturen zeggen niets te kunnen doen. Daarom wordt het volgens Van de Staaij tijd dat de Kamer in actie komt. De realiteit is toch echt anders. In Artikel 10 van de Wet openbare manifestatie staat:

Klokgelui ter gelegenheid van godsdienstige en levensbeschouwelijke plechtigheden en lijkplechtigheden, alsmede oproepen tot het belijden van godsdienst of levensovertuiging, zijn toegestaan. De gemeenteraad is bevoegd ter zake regels te stellen met betrekking tot duur en geluidsniveau.

In de praktijk gebeurt dat ook en wordt in vaak stevig, meestal goed overleg tussen gemeente, moskee en omwonenden in kwestie tot een acceptabel compromis gekomen. Natuurlijk moeten zorgen die spelen bij omwonenden serieus genomen worden, maar het zijn doorgaans de klagers die in beeld komen en de weerstand vanuit de bevolking blijkt vaak te worden uitvergroot. In de publiciteit komen bovendien alleen de gevallen waar het schijnbaar nieuwswaardig genoeg is, en dus bepaald niet zonder slag of stoot de revue is gepasseerd.

Voorbeelden daarvan zijn Deventer en Enschede. De Centrum Moskee in Deventer mag sinds maart 2013 elke dag tussen 12.00 en 14.00 uur maximaal 3 minuten lang de Adhaan laten horen. Uit een enquête bleek een grote meerderheid van de omwonenden daar geen problemen mee te hebben. Wel moest het moskeebestuur een geluidsbegrenzer plaatsen om het volume beperkt te houden. De minderheid kreeg steun van Geert Wilders, die direct Kamervragen over de kwestie stelde en van het kabinet wilde weten of het deze praktijk gaat verbieden, die hij typeerde als een 'imperialistische moskee-oproep, tekenend voor de islamisering van ons land'. De landelijke VVD steunde een aantal bewoners die een rechtszaak tegen de gemeente wilden aanspannen ‘om te bezien wat volgens de rechter wel en niet kan’. Maar dat staat, zoals eerder aangegeven, al in de Wet.

In 2016 speelde een zaak in Enschede. Twee moskeebesturen hadden plannen voor de bouw van een gezamenlijke grote moskee. Ze willen dagelijks de oproep tot gebed laten klinken, maar in de buurt was weerstand van bewoners. Ongeveer 900 bewoners gingen op de uitnodiging van de gemeente in om aan het onderzoek mee te doen. De gebedsoproep was in vijf verschillende geluidssterktes te horen. Op tien plekken in de omgeving van de toekomstige locatie van de moskee waren meetpunten. Op reactieformulieren konden bewoners hun ervaringen met de geluidsproef aangeven. De gemeente Enschede gaf van het begin af aan dat alleen toestemming voor de bouw van de moskee zou worden gegeven wanneer goede afspraken worden gemaakt met buurtbewoners.

In april van dat jaar kwam men tijdens een levendige gemeenteraadsvergadering tot een zwaarbevochten compromis: de oproep tot gebed bij de nog te bouwen moskee mag eenmaal per week klinken met een geluidssterkte van maximaal 55 decibel op de dichtstbijzijnde gevel. Op termijn mag dit naar hooguit 57 decibel. Bij de gebedsoproep wordt gebruik gemaakt van kleine luidsprekers die op het moskeeterrein geplaatst worden. Dat blijkt de Weber-methode te zijn, vernoemd naar buurtbewoner en muzikant Ruud Weber, die de oplossing aandroeg. De wethouder vergoedt de meerprijs van de duurdere geluidsinstallatie.

Dat er vaak meer van wordt gemaakt dan er feitelijk aan de hand is, kwam in 2016 aan het licht in Roosendaal. Daar bleek dat het verhaal van klagende elite militairen over de plaatselijke moskee aan alle kanten rammelde. De relatie met de moskee was volgens woordvoerders van defensie juist prima en de (versterkte) oproep was al meer dan een maand niet meer gedaan.

In 2018 gaf de Westermoskee in Amsterdam aan na te denken over versterking. "Uitgangspunt voor het college is dat de versterkte oproep voor gebed niet leidt tot een onaanvaardbare aantasting van het woon- en leefklimaat", zei burgemeester Van Aartsen tegen bezorgde bewoners, die bij de start van de bouw van de moskee in 2005 van het bestuur hadden begrepen dat er vanaf zou worden gezien, Sindsdien probeert de gemeente te bemiddelen.

Institutionalisering van de islam
Kern van de zaak is dat er steeds breder politiek verzet komt tegen de institutionalisering van de islam in Nederland. Het blijkt moeilijk te accepteren dat de islam in al zijn diversiteit onderdeel van onze samenleving uitnaakt en dat moslims hier zullen blijven. Dat zij daarbij gebruik maken van een breed scala aan rechten en vrijheden die in onze Grondwet zijn vastgelegd en die Nederland maken wat het is, wordt door politiek en media regelmatig geproblematiseerd.

Voor alle duidelijkheid; die institutionalisering gaat niet zonder slag of stoot, schuurt hier en daar flink en geeft regelmatig nieuw voedsel aan het debat over de manier waarop we in Nederland alles geregeld hebben. Maar die discussie moet wel zo veel mogelijk worden gevoerd op basis van feiten en cijfers – dus niet op uitvergrote (waan)beelden - en uitgaan van universele rechten van de mens.

En dat gebeurt helaas zelden. Er wordt, zeker niet alleen door de PVV en Forum voor Democratie,  continu een volledig uit de duim gezogen beeld geschetst van een razendsnelle snelle groei van het aantal moslims en moskeeën in Nederland. Samen met de knieval die wij volgens dat discours zouden maken richting moslims, door zo nu en dan rekening met hun achtergronden te houden, zou Nederland te maken hebben met een snel oprukkende ‘islamisering’.

Met hun aankondiging het vrijdaggebed versterkt te laten horen, denkt de Blauwe moskee een bijdrage te kunnen leveren aan ‘het normaliseren van de islam in de mooie prachtige wereldstad Amsterdam’. Het moskeebestuur en de imams willen graag met de buurtbewoners in gesprek. Dat gaat gebeuren op zondag 20 oktober 2019 van 17:00 tot 18:00 in de moskee aan de Henri Dunantstraat in Slotervaart. Het is te hopen dat dit gesprek minder gepolariseerd en meer op basis van feiten zal verlopen dan de soms zeer heftige en gewelddadige reacties op het Facebookbericht van de moskee doen vermoeden. Wordt vervolgd dus.

Lees ook:

Meer over de institutionalisering van de islam in Nederland ​
 

Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)


Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email

Meer over adhaan, blauwe moskee, gebedsoproep, institutionalisering, islam, minaret, moskee, pvv, sgp, yassin elforkani.

Reacties