Afname van racistische incidenten? Nee, vooral een afname van meldingen bij de politie
In achtergronden door Ewoud Butter op 10-12-2018 | 11:28
Vorige week werd de zevende en tevens laatste rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland’ gepresenteerd. Op grond van deze rapportage werd hier en daar gesuggereerd dat er in de breedte sprake zou zijn van een afname van het aantal racistische en antisemitische incidenten. Daar valt wel een kanttekening bij te plaatsen: er is vooral sprake van een afname van het aantal meldingen bij de politie.
De rapportage van de Anne Frank Stichting en het Verweij-Jonker instituut bestaat net als voorgaande jaren uit twee delen: een kwantitatief onderzoek naar meldingen van discriminatie en antisemitisme in het registratiesysteem van de politie en een deel over extreemrechtse organisaties en geweld. Het eerste deel wordt door het Verwey-Jonker Instituut uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting (AFS), het tweede deel wordt door de AFS zelf verzorgd.
In dat tweede deel wordt onder andere geconcludeerd dat extreemrechtse organisaties en extreemrechtse denkbeelden steeds meer ruimte in het maatschappelijk en politiek debat krijgen. Zo verspreiden de PVV en Forum voor Democratie (FVD) de extreemrechtse samenzweringstheorie dat er sprake zou zijn van een bewuste strategie van 'omvolking' van de Nederlandse samenleving. Meer daarover hier.
In dit artikel ga ik vooral in op het deel over meldingen van discriminatie en antisemitisme.
Afname van racistische en antisemitische incidenten?
De Anne Frank Stichting concludeert op haar website onder andere: "Over de hele linie zien we een afname van racistische incidenten. Ook het aantal incidenten met een antisemitisch karakter is afgenomen, met uitzondering van intentioneel antisemitische incidenten. Wel is er bij alle vormen van incidenten een toename in ernst."
In het rapport zelf valt verder te lezen:
Bij intentioneel antisemitisme zien we een verschuiving van slachtofferloze incidenten naar persoonsgerichte incidenten, bij racistische en anti-moslimincidenten zien we een toename in ernstigere vormen.
Het rapport, waarin ook regionale cijfers worden weergegeven, leidde tot ongenuanceerde koppen of tweets als Racisme minder, maar incidenten ernstiger of ondanks stijging, nog steeds minste racisme in Limburg of Minder antsemitisme en racisme, wel gewelddadigere incidenten. Pownews haalde Sylvana Simons erbij en schreef: "over de hele linie daalde het aantal registraties van racisme (lezen we mee, Sylvana Simons?)"
In de meeste mediaberichten wordt hierbij overigens keurig nadrukkelijk vermeld dat het om bij de politie geregistreerde incidenten gaat. En dat is bijzonder relevant.
Ter vergelijking: meldingen van andere antidiscriminatievoorzieningen
Dat blijkt vooral wanneer we het in al april gepubliceerde Discriminatiecijfers in 2017 (pdf) erbij pakken. Hierin wordt niet alleen verslag gedaan van de bij de politie geregistreerde discriminatie-incidenten, maar ook van de meldingen van discriminatie bij antidiscriminatievoorzieningen (adv’s) en gegevens van het Meldpunt Internet Discrimimatie (MiND) en het College voor de Rechten van de Mens.
In Discriminatiecijfers in 2017 worden alleen de cijfers van 2016 en 2017 vergeleken. Ik heb de cijfers van 2014 en 2015 erbij gepakt en dat levert het volgende beeld op:
Er is dus al meerdere jaren sprake van een daling van het aantal meldingen. Wanneer naar de afzonderlijke meldpunten wordt gekeken, wordt echter duidelijk dat deze daling vooral wordt veroorzaakt door een daling van het aantal meldingen bij de politie. In de afgelopen vier jaar is het aantal meldingen bij de politie met ruim een derde afgenomen. In 2017 registreerde de politie 3.499 discriminatie-incidenten, 20% minder dan in 2016. In 2014 werd nog 45% van de discriminatiemeldingen bij de politie gedaan, in 2017 is dat gedaald naar 35%.
Het aantal meldingen bij Antidiscriminatievoorzieningen (adv's) is min of meer stabiel gebleven.
Het aantal meldingen bij de meldpunten van discriminatie op het internet neemt licht af. Dit komt vooral doordat het Meldpunt Discriminatie Internet sinds 2012 geen subsidie meer van de overheid ontvangt en in 2017 is gestopt met het opnemen van meldingen. Het aantal meldingen bij MiND neemt wel toe, maar blijft opmerkelijk laag gezien de enorme hoeveelheid bagger op het internet.
Discriminatie op grond van herkomst, seksuele gerichtheid, moslimdiscriminatie en antisemitisme
Ik heb ook gekeken naar het totaal aantal meldingen van politie, ADV en MDI/MiND van de afgelopen vier jaar dat betrekking had op de vier discriminatiegronden die op Republiek Allochtonië relatief vaak aan de orde komen: discriminatie op grond van herkomst (voorheen ras), antisemitisme, seksuele gerichtheid en moslimdiscriminatie. In absolute zin is het aantal meldingen op al deze gronden de afgelopen vier jaar afgenomen.
In relatieve zin is het beeld iets anders: dan blijkt dat vooral het percentage meldingen op grond van herkomst fors is gedaald, dat het percentage moslimdiscriminatie sinds 2015 is gedaald en het percentagel antisemitisme het afgelopen jaar licht is gestegen.
Wanneer naar de afzonderlijke instellingen wordt gekeken, valt op dat meldingen vanwege seksuele gerichtheid vooral bij de politie terecht komen en dat van moslimdiscriminatie en vooral antisemitisme relatief minder melding wordt gemaakt bij ADV's. Dit laatste kan misschien worden verklaard doordat er voor deze vormen van discriminatie alternatieven zijn zoals het CIDI (antisemitisme) en verschillende burgerinitiatieven die gericht zijn op moslimdiscriminatie. De totalen in deze tabel liggen boven de 100% omdat bij sommige meldingen van discriminatie sprake kan zijn van meerdere gronden van discriminatie.
Minder meldingen = minder racisme, antisemitisme en discriminatie?
Het zou kunnen zijn dat een vermindering van het aantal meldingen betekent dat racisme, antisemitisme en moslimdiscriminatie afnemen, maar erg waarschijnlijk is dat, getuige de vele rapporten die discriminatie duidelijk hebben aangetoond, zoals onlangs nog op de arbeidsmarkt en de woningmarkt, niet.
Uit onderzoek van het SCP bleek enkele jaren geleden dat een kwart van de Nederlandse bevolking discriminatie in een periode van een jaar had ervaren. Binnen migrantengroepen had een derde tot de helft discriminatie ervaren, van de werkzoekende migranten had 20 tot 40% discriminatie ervaren bij het zoeken naar werk en bijna twee op de drie moslims rapporteerde ten minste één discriminatie-ervaring in een periode van 12 maanden. Maar, er wordt dus geen of amper melding van gemaakt.
Uit afgelopen week gepubliceerd onderzoek van het EU-agentschap Fundamental Rights Agency (FRA) onder Europese joden blijkt dat 90% van hen het gevoel heeft dat antisemitisme in de EU, waaronder Nederland, de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Van de ondervraagde joden is bijna 30 procent minstens een keer in de voorgaande twaalf maanden lastiggevallen. Slechts één op de vijf van hen stapte naar de politie.
Nog dramatischer zijn de cijfers over de meldingsbereidheid onder Nederlandse jongeren. Uit onderzoek van het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) bleek eerder dit jaar dat maar liefst 94% van de jongeren die discriminatie heeft meegemaakt, daar geen melding van maakt bij een instantie. Uit de enquête kwam ook naar voren dat een kwart van de jongeren deze instanties niet kende en een kwart er ook niet van op de hoogte was dat ze discriminatie kon melden. Van de jongeren die wel op de hoogte zijn van de mogelijkheden om discriminatie te melden, blijkt een deel er van overtuigd te zijn dat het toch geen zin heeft.
Dat het aantal meldingen bij de politie veel sterker daalt dan bij anti-discriminatievoorzieningen, is opmerkelijk, ook omdat er binnen het politiekoprps de afgelopen jaren juist diverse mensen zijn geweest die zich enorm hard hebben gemaakt om discriminatie hoger op de agenda te zetten. Waarom lukt dit nog niet voldoende? De vorige week gepubliceerde zevende rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland’ gaat hier helaas amper op in. De vraag waarom er in 2017 vooral een afname van meldingen van discriminatie en racisme bij de politie is, blijft daarom onbeantwoord. Is het onderdeel van een bredere trend (ook op andere terreinen neemt het aantal meldingen en aagiften bij de politie immers af), heeft dit te maken met minder vertrouwen in de politie of met personeelstekorten bij de politie waardoor er geen of moeilijk meldingen en aangiften gedaan kunnen worden? Hebben ADV's misschien meer baat dan de politie bij campagnes als Zet een streep door discriminatie? Antwoorden op deze vragen zouden meer context kunnen bieden bij de droge cijfers.
Lees hier de gehele rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld
Zie ook:
Meer over discriminatie
Waardeert u achtergrondartikelen als dit stuk? U kunt het laten blijken door Republiek Allochtonië te steunen en een klein (of groot) bedrag te doneren (nu ook via I-deal)
Meer over discriminatie, moslimdiscriminatie, politie, racisme.
