Toename van moslimdiscriminatie en van racistische en antisemitische incidenten
In achtergronden op 08-12-2015 | 08:24
In 2014 zijn 2764 incidenten met een racistisch karakter gemeld. Het aantal racistische incidenten nam hiermee met 26% toe in vergelijking met 2013. Hiermee wordt de trend van de afgelopen jaren voortgezet. Onder de incidenten werden 142 incidenten van moslimdiscriminatie aangetroffen. Dat is vier keer hoger dan in 2013 toen voor het eerst 35 incidenten werden geregistreerd.
Dat blijkt uit de Vierde rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland die door het Verwey Jonker Instituut in opdracht van de Anne Frank Stichting is opgesteld.
Het aantal intentioneel antisemitische incidenten in 2014 nam in vergelijking met 2013 ook toe, van 61 tot 76 incidenten. Een groot deel van deze incidenten is gerelateerd aan het conflict tussen Israel en de Palestijnse gebieden. Meer dan de helft van deze incidenten (42) vond in de maanden juli en augustus plaats toen de Gaza-oorlog plaats vond. Antisemitische incidenten vinden vaker dan racistische incidenten plaats in een politieke context, zoals reacties op pro-Israel-opmerkingen.
De basis voor de rapportage van het Verwey Jonker Instituut zijn de gegevens van de Nationale Politie. De politie is echter niet de enige partij in Nederland die gegevens over discriminatie vastlegt. Andere rapportages zijn afkomstig van de regionale Antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s), het Meldpunt Discriminatie Internet (MDI), het Meldpunt Internet Discriminatie (MiND) en het Centrum Informatie en Documentatie Israel (CIDI).
Moslimdiscriinatie werd tot voor kort niet apart geregistreerd. Er zijn de afgelopen jaren daarom verschillende meldpunten opgezet die moslimdiscriminatie of moslimhaat/islamofobie wel apart registreren. In 2015 wordt moslimdiscriminatie door reguliere meldpunten en de politie steeds vaker apart geregistreerd. Dat zal de komende jaren ongetwijfeld terug te zien zijn in de rapportages.
In de rapportage is zoals gebruikelijk ook een hoofdstuk van de Anne Frankstichting opgenomen over extreemrechts geweld. Hierin wordt geconcludeerd dat de omvang van klassiek extreemrechtse formaties in Nederland in 2014 stabiel is gebleven en moet worden geschat op ongeveer honderd actieve aanhangers. De Anne Frankstichting ziet verschuivingen in de relatie tussen klassiek extreemrechtse formaties en de rechts-radicale Partij voor de Vrijheid (PVV). Deze verschillende kanten van het extreemrechtse spectrum bewogen zich qua thematiek en ideologie meer naar elkaar toe. Waar klassiek extreem- rechtse formaties steeds vaker de islam en vluchtelingen als belangrijk thema kozen, stapte de PVV met de ‘Minder Marokkanen’-uitspraken van partijleider Wilders een grens over door ‘het vreemde’ expliciet etnisch te de niëren. Tegelijkertijd moet worden vastgesteld dat er nog steeds catego- risch onderscheid gemaakt kan worden tussen klassiek extreemrechts en de nieuw rechts-radicale PVV. Dat komt door de van elkaar verschillende meningen over Joden en Israël en de constatering dat de PVV geen wortels heeft in het klassieke rechts-extremisme.
Minder scheldpartijen
In totaal zijn er in 2014 4092 incidenten gevonden. Dat is minder dan de 4283 in 2013. Deze daling komt door een daling van het racistisch en antisemitisch schelden, waarvan al enkele jaren sprake is. Ook het aantal meldingen van scheldpartijen ten moslims nam af.
Een mogelijke verklaring voor de afname van de melding van scheldincidenten zou volgens het Verwey Jonker kunnen zijn dat het type scheldwoorden dat wordt gebruikt modegevoelig is, waardoor bepaalde scheldwoorden met antisemitische of racistische connotatie in 2014 minder werden gebruikt.
In de grootstedelijke regio’s Amsterdam, Rotterdam en Den Haag komen meer antisemitische en racistische incidenten voor dan in de rest van Nederland.
De verklaring voor de sterke toename van het aantal racistische incidenten is volgens het Verwey Jonker Instituut onduidelijk. Een mogelijke verklaring zou een verharding in het politieke en maatschappelijke klimaat kunnen zijn na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014. Het grote aantal aangiftes tegen Geert Wilders na zijn ‘minder, minder Marokkanen’ is echter niet meegenomen in deze rapportage.
Over de kenmerken van de daders van racistisch geweld is volgens het Verwey Jonker Instituut weinig te zeggen. Deze incidenten waren zeer divers en hierover is weinig geregistreerd in de politieregistraties. Over de daders van antisemitisch geweld kan met enige voorzichtigheid worden gesteld dat antisemitisme tegen onbekende (vermeende) Joden vooral wordt gepleegd door groepjes daders van onbekende omvang met een antisemitische intentie.
Relativering
Zoals altijd bij berichten over discriminatiecijfers de volgende relativering: cijfers van de politie en discriminatievoorzieningen zijn niet zo hard las ze lijken, maar vormen slechts een indicatie. Vaak wordt er dan ook terecht gesproken over 'het topje van de ijsberg'. De cijfers vertellen hoe vaak er bij een bepaald meldpunt melding is gedaan. Niet meer en niet minder.
De cijfers kunnen een indicatie geven van de toename of de afname van de discriminatie van bepaalde groepen, maar dat hoeft niet.
De cijfers zeggen bijvoorbeeld ook wat over de bekendheid van de mogelijkheden om melding te maken van discriminatie, over het vertrouwen dat mensen in de meldpunten hebben of meer in het algemeen over de aangiftebereidheid onder de slachtoffers van discriminatie.
Deze aangiftebereidheid wordt groter wanneer slachtoffers het idee hebben dat er door meldpunten en politie en justitie ook wat met hun aangifte wordt gedaan, maar kan ook groeien wanneer er door veel mensen in de directe omgeving aangifte wordt gedaan of wanneer er via (sociale) media wordt opgeroepen aangifte te doen. Ook een campagne om discriminatie te melden en bekendheid te geven aan anti-discriminatievoorzieningen kan leiden tot een (tijdelijke) stijging van de meldingen – wat niet hoeft te betekenen dat er ook sprake is van een werkelijke toename van discriminatie.
De Vierde rapportage racisme, antisemitisme en extreemrechts geweld in Nederland kunt u hier downloaden.
Ewoud Butter is hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Meer artikelen van Ewoud hier of op zijn blog. Volg Ewoud op Twitter: @ewoudbutter
Zie ook:
Toename van moslimdiscriminatie en antisemitisme? De cijfers
Meldpunt Internet Discriminatie (MiND) krijgt opvallend weinig meldingen
Bijna tweederde van docenten getuige van moslimdiscriminatie in de klas
Ineke van der Valk presenteert Monitor Moslimdiscriminatie
Jaarverslag MDI: 1. antisemitisme 2. anti-zwart racisme 3. moslimdiscriminatie
Anti-discriminatievoorzieningen: forse stijging meldingen
Aanpak van discriminatie lijkt van Justitie geen enkele prioriteit te krijgen
Wel of geen stijging van antisemitische incidenten?
Discrimineren? Dat doen de anderen. Een selectie van artikelen
Onderzoek naar antisemitisme onderstreept noodzaak onderzoek naar andere vormen discriminatie
Moslimjongeren hebben vooral moeite met zionisten
Vooral moslima's slachtoffer van islamofoob geweld door blanke mannelijke daders
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over anne frankstichting, antisemitisme, disriminatie, islamofobie, moslimdiscriminatie, moslimhaat, onderzoek, verwey jonker, verwey jonker instituut.
