Sleutelfiguren
In opinie door Ewoud Butter op 15-09-2013 | 11:09
Tekst: Ewoud Butter
Elke poldergemeente in Nederland heeft een calamiteitenplan klaar liggen voor het geval de dijken het begeven. Iedereen weet dan waar de zandzakken liggen en wat er van hem of haar verwacht wordt. Uiteraard liggen er ook plannen klaar om rampen te voorkomen: de dijken worden goed onderhouden en er zijn weermannen en -vrouwen die op tijd kunnen waarschuwen voor storm, regen en hoog water. Op vergelijkbare wijze moeten gemeenten ook voorbereid zijn op sociale calamiteiten.
Stel dat u burgemeester of stadsdeelvoorzitter bent en u wordt op een broeierige zondagavond gebeld door de politie dat er na een steekpartij in een wijk relletjes zijn uitgebroken. Wat gaat u dan doen om te voorkomen dat het uit de hand loopt? Wie gaat u bellen? En hoe kunt u in het vervolg tijdig sociale spanningen signaleren of ze voorkomen?"
Luie bestuurders denken een wijk veiliger te maken door de buurt vol te hangen met camera’s, maar we weten inmiddels dat camera’s maar in beperkte mate ellende kunnen voorkomen.
Een andere reflex van bestuurders is institutionele oplossingen te zoeken. Ze gaan bellen en overleggen in platforms met directeuren, voorzitters en managers. Maar ja, kunnen managers je het beste vertellen of er spanningen in een wijk zijn?
Andere bestuurders zijn geneigd op zoek te gaan op zoek naar ‘best practices’ uit andere plaatsen. Maar ja, wat zijn best practices? Dat zijn in de praktijk vaak voorbeelden, waar anderen een goed gevoel bij hebben. Veel meer is het vaak niet, omdat deugdelijk wetenschappelijk bewijs meestal ontbreekt. Daarnaast leert de praktijk dat een methode uit wijk X vaak moeilijk gekopieerd kan worden naar wijk Y.
Camera’s, beleidsnota’s of overlegstructuren maken een buurt niet veiliger. Mensen wel.
Zeker die mensen die ook toegang hebben tot de informele netwerken in een buurt. ‘Sleutelfiguren’ worden ze vaak genoemd. Een stoffige term, maar wat mij betreft beter dan (Engelse) alternatieven als ‘best persons’ of community leaders’.
Sleutelfiguren zijn meestal communicatief en empathisch, ze kunnen goed luisteren, zijn ondernemend en integer, ze durven hun mond open te trekken, weten hoe het bestuur werkt, maar durven tegelijkertijd ook bureaucratische regels aan hun laars te lappen.
Maar ja, wie zijn dat dan en hoe vind je ze? Zijn dat de leiders van de bewonerscommissies, de migrantenorganisaties of van die hippe communities? Soms wel.
Sleutelfiguren kunnen ook professionals zijn als buurtregisseurs, jongerenwerkers, hulpverleners, onderwijzers, consultatiebureaumedewerkers, de conciërge van een school of ambtenaren die hun kantoor deels op straat hebben, zoals een participatiemakelaar of een gebiedsmanager. Maar het kan ook de Surinaamse kapper of de Turkse bakker zijn, of de uitbater van een sigarenwinkel, een buurtkroeg of een avondwinkel.
En dan zijn er natuurlijk de vele actieve buurtbewoners die zich betrokken voelen bij hun directe omgeving. Zelfs de hangjongeren kunnen sleutelfiguren zijn.
De kracht van Amsterdam-Oost, het stadsdeel waar ik woon en veel onderzoek deed, is volgens mij dat het stadsdeel relatief veel sleutelfiguren herbergt: professionals en nog veel meer bewoners die zich vrijwillig inzetten. Daarnaast zijn er in Oost altijd wel een paar bestuurders, politici en ambtenaren geweest die tijd, ogen en oren hebben voor deze sleutelfiguren. Misschien dat het daarom ook relatief rustig bleef in de buurt, ook na heftige gebeurtenissen als de moord op Theo van Gogh of na de dood van de tasjesdief in de Vrolikstraat. Voor de bestuurders, politici en ambtenaren van stadsdeel Oost is het de permanente uitdaging te blijven investeren in deze sleutelfiguren.
Ewoud Butter is redacteur van Republiek Allochtonië. Deze column verscheen eerder op de site Oost-online. Zie hier en op het blog van Ewoud. Samen met Lisa Arts deed Ewoud Butter onderzoek (literatuur en interviews) naar de wijze waarop lokale overheden en instellingen maatschappelijke onrust en spanningen tussen (etnische) bevolkingsgroepen proberen te de-escaleren of te voorkomen. In het bijzonder keken we hierbij naar de rol van netwerken, sleutelfiguren en sociale media. U kunt het rapport hier lezen.
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Republiek Allochtonië (voorheen Allochtonenweblog) bestaat 7 jaar. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Lees ook:
Ayaan krijgt geen eredoctoraat vanwege anti-islam uitspraken
Meer over amsterdam, amsterdam-oost, ewoud butter, informele netwerken, sleutelfiguren, sociale veiligheid, veiligheid.
