Moslims horen niet in Europa? Wen er maar aan!
In opinie door Martijn de Koning op 05-10-2015 | 07:44
Op The Post Online poneerde hoogleraar Van Acker een klassieke islamofobe these. Dit gebeurt om de moslims als groep te problematiseren op basis van religieuze kenmerken die hen toegeschreven worden. Het leidt ertoe dat degenen die als moslim gecategoriseerd worden, worden afgerekend op de stereotypen die anderen hen opleggen. Dat schrijft Martijn de Koning
Dat islamofobie niet alleen een fenomeen is voor rechts-radicalen wisten we natuurlijk wel; dat zijn racisme en anti-semitisme immers ook niet. Dat het ook is doorgedrongen tot de ivoren torens van de academia is (oh naïeve ik) toch wel een schok en zeker als dat van mijn eigen universiteit, de Radboud Universiteit Nijmegen, afkomstig is. Emeritus hoogleraar en expert op het gebied van jeugdcriminaliteit en radicalisering (een interessante spill-over van beide vakgebieden overigens) Juliaan van Acker schreef op The Post Online een stuk dat zo ongeveer alle kenmerken van islamofobie (inclusief het paternalisme) wel in zich heeft:
Moslims horen niet thuis in Europa | ThePostOnline
De aanwezigheid van moslims in Europa is geen goede zaak, noch voor de moslims zelf, noch voor de Europeanen.
Van Acker presenteert zijn stuk als het product van vrijdenken en niet gehinderd door enige vooringenomenheid vanuit de sociale wetenschappen. Wat zijn zijn argumenten voor zijn boude stellingname? Eigenlijk nul. Althans hij beweert veel, maar bewijst niets. Dat is inderdaad vrijdenken zullen we maar stellen.
Van ‘raar’ tot een sociale kwestie
Vrouwen dragen een hoofddoek om zich van de rest te onderscheiden (daarmee zijn zij echt de enige bevolkingsgroep die kleding draagt om zich van de rest te onderscheiden), alle moslims bidden vijf keer per dag en ze eisen daarvoor aparte plekken op, ze eisen halal voedsel enzovoorts. Allemaal rechten die moslims hebben omdat andere gelovigen die ook hebben overigens. ‘Moslims willen een apart rechtstelsel’ Maar welke moslims dan? Er is in Nederland geen enkele groep die dat claimt, maar schijnbaar zet dat toch de scheiding kerk staat onder druk. Zelfs al zijn veel shariaregels uitstekend toepasbaar in Nederland.
‘Ze’ willen niet integreren, daar komt zijn stellingname op neer en daarbij zijn ze crimineler en dat dan ook nogal eens vooral tegen niet-moslims. Maar geen enkele onderbouwing. Men trekt zich terug in eigen wijken (nee, men verlaat achterstandswijken wanneer men kan), er ontstaan no-go areas (die hebben we helemaal niet) en er zou sharia-wetgeving heersen (islamofobiedriehoek iemand?). Aan de andere kant Van Acker vindt het al een probleem dat moskeeën volgens hem ‘raar’ afsteken tegenover ‘onze’ gotische en barokke kerken, dus zijn drempel om iets tot een grote sociale kwestie te verheffen is niet zo hoog.
En dan komen er nu natuurlijk keiveul moslims hierheen. En natuurlijk moeten ‘we’ mensen in nood helpen, maar de moslims moeten terug. Maar welke dan? De nieuwkomers of degenen die al lang hier wonen? Ze moeten dan ook naar Afrika en het Midden-Oosten want daar horen ze thuis volgens Van Acker. Dat is toch wel typisch aangezien moslims al eeuwen deel zijn van de Europese geschiedenis en hier al eeuwen wonen. Allereerst is er de nauwelijks te onderschatten invloed van de Moren in Spanje (711-1492). Er zijn geen islamitische nazaten in Spanje van deze beschaving, maar resten ervan zijn duidelijk terug te vinden in wetenschap, namen van plaatsen, gebouwen, enzovoorts.
Ten tweede zijn er de Tataren (vanaf de tiende eeuw) die in het kielzog van de Mongolen Oost-Europa binnenkwamen en momenteel nog terug te vinden zijn in Finland, Polen en Litouwen en een andere groep in Oekraïne. Nazaten hiervan hebben nog met de Polen meegevochten in de Slag bij Wenen tegen de Ottomanen.
Deze Ottomanen vormen vanaf de veertiende eeuw de derde categorie en er zijn nog steeds afstammelingen van deze groep in Oost-Europa (vaak Turken genoemd hoewel ook bekeerlingen en hun nakomelingen soms dat label krijgen). Als vierde zijn er, voornamelijk in West-Europa, vanaf de negentiende eeuw moslims die als koloniale migrant, gastarbeider of vluchteling naar Europa kwamen. In het verleden had Oost-Europa overigens enkele groepen moslims van wie de herkomst onduidelijk was, zoals de Böszörmény in Hongarije (10e-13e eeuw) en een groep die nu nog bestaat: de Pomaks (in Bulgarije).
In het algemeen kunnen we stellen dat door de eeuwen heen de relatie tussen islam en Europa wordt gekenmerkt door onderlinge dialoog en kruisbestuiving op het gebied van politiek, technologie en maatschappelijke ordening, maar ook door conflict en competitie. Dat is zo ongeveer de hele Europese geschiedenis in een notendop natuurlijk.
Het zichzelfvernietigende argument
Het knappe in Van Acker’s betoog is dat hij het zelf volkomen verpulvert in één zin. Wat doet hij dan? Nou enerzijds schept hij een absolute tegenstelling tussen moslims en Europa met enorme generalisaties en stereotype beelden over moslims én Europa en over islam en Europa. En dat heeft dan met islam te maken gezien de voorbeelden over sharia, hoofddoek, scheiding kerk staat en dergelijke die hij noemt. Het is onzin want hij kan op die manier niet verklaren waarom het vooral moslims zijn die slachtoffer zijn van politiek geweld door organisaties en staten, of waarom moslims in verschillende landen verschillen trajecten van institutionalisering volgen, waarom er verschillende vormen en maten zijn van segregatie in Europese landen. Dat negeert hij allemaal en zo kan hij een idyllisch beeld van een humanistisch-christelijk Europa zetten tegenover een doembeeld van moslims en islam.
Maar hij gooit dat betoog (en ook zijn sneer naar de sociale wetenschappen) in één keer kapot wanneer hij stelt: “Er zijn geen genetische verschillen tussen die groepen; als er verschillen zijn dan is dit een gevolg van politieke, economische en culturele omstandigheden.” Dus de verschillen tussen moslims en Europa ontstaan niet door wat Moeder Natuur of God ons gegeven heeft, maar door zaken die mensen zelf construeren: politiek, economie en cultuur. En precies zo is het want daarmee kun je de verschillen tussen moslims en anderen (en de overeenkomsten) in Europa wel verklaren en ook de verschillen tussen moslims onderling. Zaken als etniciteit, cultuur en religie kunnen een grote samenhang vertonen met ongelijkheden, criminaliteit enzovoorts maar vormen daarmee nog geen verklaring. Er is geen eenduidig causaal verband tussen islam en het gedrag van moslims net zomin als er een eenduidig causaal verband is tussen christelijk-humanistische waarden en het gedrag van Europeanen; al is het maar omdat de islamitische Europeanen dan buiten de vergelijking vallen. In één zin haalt Van Acker dus volkomen zijn eigen betoog onderuit door gebruik te maken van een briljant sociaal-wetenschappelijk inzicht.
Etnische zuiveringen en een moslimloos Europa
Nou kunnen we wat lacherig doen over de stelling van Van Acker als je geen moslim bent en het stuk niet over jou gaat, maar er schuilt natuurlijk ook een gevaar in dit type denken. Wat hij neerzet is een klassieke islamofobe these: het construeren van een negatieve, generaliserende en essentialistische definitie van islam die leidt tot het maken van een hiërarchisch onderscheid tussen niet-moslims en moslims. Dit gebeurt om de moslims als groep te problematiseren op basis van religieuze kenmerken die hen toegeschreven worden. De crux daarbij is, net als bij alle andere vormen van racisme, dat deze manier van denken en het handelen dat daarop gebaseerd is, ertoe leidt dat degenen die als moslim gecategoriseerd worden veel moeilijker hun eigen definitie en beleving van islam kunnen vormgeven, beleven en uitdragen. Het vermindert de vrijheid om je godsdienst te beleven zoals je zelf wil, want je wordt afgerekend op de stereotypen die anderen je opleggen.
Van Acker pleit duidelijk voor een moslimloos Europa: “Als aan deze (opleiding, gezondheidszorg, enz.MdK) zou zijn voldaan, dan hoeft in Europa geen enkele moslim nog te blijven omwille van betere leefomstandigheden.” Nu kent Europa geheel volgens haar eigen traditie van etnische zuiveringen, massamoord en genocide zeker acht (!) grote momenten van de-islamisering en de-moslimisering. Ten eerste de reconquista in Spanje, ten tweede tijdens de periode van de slavenhandel waarbij naar schatting tot eenderde van de slaven moslims was die van hun woongebied werden verdreven en tot slaaf gemaakt. Ten derde de etnische zuivering van het voormalige emiraat van Sicilië en van Lucera in Italië tussen 1160 en 1300. Ten vierde de de-islamisering in communistisch Europa, in het bijzonder Albanië. Ten vijfde de etnische zuivering en het bloedbad onder de Circassiërs door de Russen. Ten zesde het bloedbad vaan Izmail in 1790 en de verdrijving van moslims uit de Balkan tussen 1821 en 1922. Ten zevende de talrijke bloedbaden en militaire campagnes in de koloniën en bij de onafhankelijksoorlogen. Ten achtste in de oorlog in voormalig Joegoslavië, in het bijzonder Bosnië (denk aan Srebrenica). Met andere woorden: historisch gezien komt massale de-islamisatie en de-moslimisering alleen voor in de context van regimes die zeer autoritair en gewelddadig waren en bijna altijd met veel doden als gevolg.
Zonder te willen stellen dat dit is wat Van Acker wil (zijn verhaal is eigenlijk meer een paternalistisch islamofoob beschavingsoffensief), moeten we ons wel realiseren dat dat de context is waarin zijn islamofobe pleidooi een plek heeft. Van Acker stelt dat Europa zich moet versterken door zich te bevrijden van het politiek correcte denken (alsof zijn verhaal haaks staat op de sterke islamofobe tendensen in deze samenleving en dus ook maar in enige mate ‘taboedoorbrekend’is) en met een sterk leger (hij zal dan vast niet bedoelen dat ook de moslims in Europa dat ook moeten doen?). En dan ook nog met een charismatische leider. Tsja, wat zou hiermee nou mis kunnen gaan?
Martijn de Koning is antropoloog. Dit artikel is eerder gepubliceerd op Closer, het weblog van Martijn de Koning. In overleg met Martijn de Koning is de serie ook op Republiek Allochtonië geplaatst.
Zie ook op polderislam.nl:
Hoeveel moslims wonen er in Nederland?
Islamofobie, moslimhaat, moslimdiscriminatie
Meer over islamofobie/moslimhaat op Republiek Allochtonië hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over islam, islamofobie, martijn de koning, moslimhaat, van acker.
