'Gekleurde' gekleurde experts in de media
In opinie door Sinan Çankaya op 30-08-2015 | 11:08
Tekst: Sinan Çankaya
Ik werd vandaag gebeld door de redactie van een actualiteitenprogramma op de televisie. Mijn ervaring is, weet ik uit ervaring, generaliseerbaar naar anderen die, door vergelijkbare ervaringen, een wij zijn gaan vormen. Huidskleur bepaalt mede maatschappelijke mogelijkheden.
Mijn woorden zijn zowel een persoonlijke klaagzang, als ook onderdeel van een sociologisch euvel. Er is een grens aan de poging om niet over te komen als slachtoffer. Het unieke opgeslokt door het algemene, ik ben minder uniek dan ik denk. Tegelijkertijd troost ik me met de gedachte dat mijn ervaring niet uniek is, want dan ligt het niet alleen aan mezelf – een optie waar ik rekening mee heb gehouden. Mijn ervaring overstijgt het individuele en is een patroon, een mechanisme, een routine. Huidskleur bepaalt mede maatschappelijke mogelijkheden.
De redactie was bezig met een item over politiediscriminatie en internet bleek te suggereren dat ik daar iets vanaf weet. Geheel juist, overigens. Maar een 'gekleurde' expert op het thema racisme en discriminatie, daar hebben witte redacties erg veel moeite mee. Cursief staan vragen uit verschillende voorgesprekken met witte redacties die mij – echt – zijn gesteld.
''Meneer Kankaya, u bent zelf Turks, hoe objectief is uw onderzoek dan?'', vroeg de witte redactrice.
Allereerst, ik ben een geboren Nijmegenaar en inmiddels al jaren import-Amsterdammer. Ik begrijp de verwarring, Nijmegen ligt dichtbij de Duitse grens en dat is op zich best exotisch. Hoe dan ook, gekleurde experts zijn, klaarblijkelijk, gekleurd. Kan ik wel voldoende afstand nemen tot het onderwerp? Heb ik niet een dubbele agenda? Waarom worden deze vragen en opmerkingen niet systematisch opgeworpen bij witte onderzoekers? Overigens streef ik nadrukkelijk niet naar objectiviteit en afstand, maar probeer ik kennis te nemen van subjecten door nabijheid. Maar dat is niet wat hier aan de orde is: mijn oorspronkelijk Turks-zijn blokkeert wetenschappelijke 'objectiviteit'. Deze poisoning-the-well argumentatie is ernstig, omdat het mijn wetenschappelijke integriteit a priori in twijfel trekt.
''Meneer Sankaya, waar ik het vooral met u over wil hebben, heeft u eigen voorbeelden van discriminatie?''
Met andere woorden, gekleurde mensen zijn vooral interessant als ervaringsdeskundigen. Om deze verhalen vervolgens weg te wuiven als louter anekdotisch, is mijn ervaring. Ook wordt er een val opgezet; zodra je vertelt over 'eigen voorbeelden', bevestig je je 'subjectiviteit'. Ja, ik heb zelf te maken met discriminatie, maar doe hier ook onderzoek naar. Al jaren. Mijn wetenschappelijke expertise schuilt in het verbinden van deze ervaringen aan theorieën.
''Meneer, Djankaya, kent u anders mensen die zelf discriminatie hebben ervaren?''
Met andere woorden, gekleurde mensen zijn nuttig en relevant om toegang te krijgen tot gemarginaliseerde groepen. Ik word opgezadeld met het probleem van witte redacties die nauwelijks migrantenvrienden hebben en ongestoord verder wensen te leven in hun witte luchtbel.
Witte experts zijn, daarentegen, a priori objectief en neutraal. Witheid vormt het toonbeeld van wetenschappelijke distantie. Witheid, het decor waartegen we ons dansje opvoeren. Ik ben hyperzichtbaar, omdat witheid onzichtbaar mag blijven.
Maar vanaf nu wijs ik onbeleefd naar witheid. Ik wijs onbehouwen naar het privilege van wit-zijn. Ik wijs schaamteloos naar de machtswerking van een witte huidskleur. Dat is geen omgekeerd racisme. Dat heeft niets van doen met het aanbrengen van een ongewenst onderscheid in de werkelijkheid. Het is de eerste stap naar het pootje haken en laten wankelen van macht.
''Kent u een expert op het thema etnisch profileren?'', vroeg de witte redactrice ten slotte aan een expert op het thema etnisch profileren.
Sinan Çankaya (spreek uit: Tsjankaya) is cultureel antropoloog en doet onderzoek naar de politieorganisatie, in- en uitsluiting en multiculturalisme. Dit stuk verscheen eerder in ZamanVandaag en is in overleg met de auteur ook op Republiek Allochtonië geplaatst. Meer van Sinan Çankaya op dit blog hier. Volg hem op Twitter: @S1nanCankaya
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over diversiteit, islam en media, media, Sinan Çankaya.
