Diversiteit en aanpak discriminatie in de coalitieakkoorden van de grote steden
In opinie door Ewoud Butter op 22-06-2014 | 21:37
Nu ook in Den Haag en Amsterdam de nieuwe colleges van start zijn gegaan, hebben alle vier de grote steden weer een stadsbestuur. Ewoud Butter las de coalitieakkoorden en keek wat de plannen van de gemeenten zijn op het gebied van diversiteit, integratie en de aanpak van discriminatie. Wie zijn de verantwoordelijke wethouders en wat zijn de verschillen met de akkoorden van de voorbije periode?
Amsterdam: Amsterdam is van Iedereen
Het nieuwe college wordt gevormd door: D66, VVD, SP
Het coalitieakkoord is getiteld: Amsterdam is van iedereen. Veel voorkomende woorden zijn onder andere: Amsterdammers, scholen, mensen, stad, bijvoorbeeld, gemeente en verbeteren.
Wethouder: Simone Kukenheim (D66) heeft onder andere de portefeuille diversiteit en integratie. Kukenheim was één van de oprichters van de internationaleorganisatie Humanity in Action, een organisatie die zich inzet voor het vergroten van de betrokkenheid van een nieuwe generatie leiders bij diversiteit en mensenrechten. Ook was ze oprichter en bestuurslid van Cjjo, de jongerenorganisatie van het Centrum Informatie en Documentatie over Israël (CIDI).
Het nieuwe akkoord
In het nieuwe akkoord, Amsterdam is van iedereen, is in vergelijking met het vorige akkoord duidelijk minder aandacht voor diversiteit en integratie. Wel is er aandacht voor de aanpak van discriminatie. Hierover schrijven de coalitiepartijen: “We maken ons grote zorgen over de toename van haatmisdaad en discriminatie, bijvoorbeeld tegen homoseksuelen of mensen met een andere etnische achtergrond. Hier gaan we harder tegen optreden. Het roze stembusakkoord wordt leidraad in de strijd tegen discriminatie van roze Amsterdammers. (..) In de horeca wordt het three strikes out-principe vaker ingezet, onder andere bij discriminatie aan de deur." Verder is er in het akkoord aandacht voor de uitvoering van de zorgplicht van de gemeente voor uitgeprocedeerde asielzoekers; hiervoor wordt structureel geld uitgetrokken.
Specifieke groepen worden in het nieuwe Amsterdamse coalitieakkoord niet genoemd. Dat leidt dan wel soms tot zinnen als ‘de jeugdwerkloosheid is te hoog, onder sommige groepen zelfs 40 procent’. Wie worden bedoeld met ‘sommige groepen’ wordt uit de tekst verder niet duidelijk, maar dat zullen ongetwijfeld Turkse en Marokkaanse Amsterdammers zijn.
Ter vergelijking akkoord vorige coalitie
Het akkoord van de vorige Amsterdamse coalitie (PvdA, GL, VVD) had wel een speciale paragraaf over Diversiteit en emancipatie. Diversiteit ging volgens het vorige college namelijk hand in hand met emancipatie en participatie. Het akkoord, dat door wethouder Andrée van Es werd uitgewerkt, had verder aandacht voor:
• een goed functionerend en uitnodigend inburgeringsbeleid
• een (aangescherpte) subsidieregeling Integratie en Participatie,
• Hlbt-beleid met speciale aandacht voor lesbische vrouwen, oudere homo's en homo's uit etnische of religieuze groepen,
• bestrijding van discriminatie en hate crimes
• herdenking van het slavernijverleden en
• ten slotte werd in het coalitieakkoord vermeld dat de diversiteitsdoelstelling van het gemeentelijk personeelsbeleid gehandhaafd bleef
Rotterdam: volle kracht vooruit
Het nieuwe college wordt gevormd door: Leefbaar Rotterdam – CDA- D66
Akkoord: volle kracht vooruit. Opvallend vaak voorkomende woorden zijn kracht, Rotterdammers, aanpak, volle, stad en afspraken.
Wethouder: Ronald Schneider (Leefbaar Rotterdam) heeft Stedelijke Ontwikkeling en Integratie in zijn portefeuille. Als fractielid van de fractie van Leefbaar Rotterdam maakte Ronald Schneider zich in eerdere periodes sterk voor het handhaven en uitbreiden van de Rotterdamwet, die de instroom van kansarmen in Rotterdamse wijken tijdelijk moest beperken.
Nieuwe coalitieakkoord
In tegenstelling tot Amsterdam besteedt Rotterdam wel veel aandacht aan integratie. Het collegeprogramma kent een speciaal hoofdstuk ‘ Integratie: samenleven gaat niet vanzelf’.De Rotterdamse coalitiepartijen schrijven hier onder andere:
” Integratie is een belangrijke sleutel naar aantrekkelijke wijken en buurten waar het goed samenleven is. Daarom zetten wij integratie de komende jaren bovenaan de politieke agenda. Een tweedeling tussen autochtoon en allochtoon of tussen hoogopgeleid en laagopgeleid kan Rotterdam zich als een beschaafde stad niet permitteren. Wij willen een stad waarin mensen elkaar verstaan en niet langs elkaar heen leven. Waar mensen elkaar steunen en naar elkaar omkijken. Waar mensen over etnische en religieuze grenzen heen respectvol met elkaar omgaan. Die wijken en buurten bouwen we op de fundamentele gelijkwaardigheid van mensen. Voor iedereen gelden dezelfde rechten en plichten, ongeacht kleur, afkomst, sociale status of religie. Daarom subsidiëren we geen instellingen die zich voornamelijk richten op de eigen cultuur en leggen we de focus in ons beleid op het verstaan van de Rotterdamse cultuur en mores en het beheersen van de Nederlandse taal. Zo gaan wij de segregatie tegen.”
Het Rotterdamse college maakt een onderscheid tussen sociale integratie (ieder dezelfde kansen en verantwoordelijkheid) en culturele integratie (individuele vrijheid moet samengaan met een gedeeld normbesef).
De opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers is in het Rotterdamse akkoord geen item, wel het beperken van de instroom van kansarmen. Omdat veel Rotterdamse wijken en buurten volgens het Rotterdamse college de instroom van deze kansarmen niet meer aan kan, neemt de gemeente een breed pakket maatregelen om de instroom van kansarmen in die wijken in Rotterdam te beperken. Vooral in een aantal vooroorlogse buurten in Rotterdam Zuid herkennen veel Rotterdammers zich volgens het college niet of nauwelijks meer in hun buurt. De volgende maatregelen worden door de coalitie verder aangekondigd:
• We stellen een integratienota op.
• We zetten het meldpunt radicalisering voort.
• We gaan de verborgen vrouwen van Rotterdam opzoeken en helpen.
• We werken een pakket maatregelen uit om de instroom van kansarmen in te perken
• We intensiveren de aanpak van malafide uitzendbureaus en huisjesmelkers.
• Bij het oplossen van specifieke problemen kiezen we voor doelgroepenbeleid en maatwerk als dit effectief is.
• Voor alle leerlingen komt er extra aandacht op school voor de Nederlandse en Rotterdamse geschiedenis en cultuur.
• We kiezen voor een taaloffensief.
• We gaan actief discriminatie tegen.
Ter vergelijking: akkoord vorige coalitie
Het nieuwe Rotterdamse coalitieakkoord besteedt veel meer aandacht aan integratie dan het vorige coalitieakkoord van PvdA, CDA, VVD en D66. Ook worden in het nieuwe akkoord culturele verschillen meer geproblematiseerd, dan in het vorige waarin onder andere te lezen stond:
“We vertrouwen op de verantwoordelijkheid en eigen kracht van de Rotterdammers. Van het middenveld: de kerken, moskeen, instellingen, scholen en verenigingen. We willen deze kracht meer ruimte geven. (..) De gemengde samenstelling van de Rotterdamse bevolking is een gegeven. Aan deze diversiteit willen wij ruimte bieden, omdat deze een kans biedt voor de stad. Voor discriminatie geven wij geen ruimte in de stad. (..) We kennen de problemen die in een grote en veelkleurige stad bestaan. We sluiten onze ogen niet voor problemen maar bespreken deze en lossen ze op. Ook als het problemen betreft waar sociaal-culturele aspecten een rol bij spelen. Dit betreft immers een samenlevingsvraagstuk.”
Den Haag: vertrouwen op Haagse kracht
College van D66, PvdA, HSP, VVD en CDA
Akkoord: vertrouwen op Haagse kracht; veel voorkomende woorden zijn stad, mensen, mogelijk, nieuwe, bewoners, ondernemers, onderwijs, en ruimte.
Wethouder: Rabin Baldewsingh (PvdA), wethouder wijkaanpak en integratie. Baldewesingh zit al vanaf 2006 in de Haagse politiek. Daarvoor was hij onder andere redacteur en programmamaker. Oa. Bij de lokale migrantenomroepen in Den Haag en Roytterdam.
Nieuwe coalitie akkoord
Het Haagse coalitieakkoord kent een formulering die in de meeste akkoorden wel is terug te vinden, namelijk dat het college streeft naar “een diverse stad, waar niet je geslacht, leeftijd, geaardheid, religie of afkomst telt, maar de dromen die je hebt voor de toekomst en wat je doet om die vandaag al waar te maken.”
Hoewel het Haagse akkoord niet zoveel aandacht aan integratie besteedt als het Rotterdamse akkoord, stelt de Haagse coalitie wel: ”De burgers in Den Haag hebben het nodig dat wij ons actief opstellen ten aanzien van integratie. Wij bestrijden segregatie door ontmoetingen te bevorderen en we pakken radicalisering en racisme aan. Discriminatie op basis van afkomst en geaardheid, vrouwenonderdrukking en isolement horen niet thuis in onze stad. Arbeidsmigratie naar Den Haag biedt grote kansen, maar misbruik, uitbuiting en overlast zijn onaanvaardbaar. We zorgen dat iedereen in Den Haag mee kan doen.”
Ook is er expliciet aandacht voor de aanpak van werkloosheid onder niet-westerse inwoners van Den Haag en het aanpakken van discriminatie op de arbeidsmarkt:
“Aanpak van de werkloosheid van 5.000 jongeren krijgt prioriteit en we focussen daarbij op jongeren zonder startkwalificatie, schoolgaande jongeren op zoek naar een stage of leerwerkbaan, en jongeren met een niet-westerse achtergrond.”
En:
“Iedereen verdient een gelijke kans op de arbeidsmarkt. Daarom bestrijden we taalachterstanden en discriminatie op de arbeidsmarkt. Afspraken over het tegengaan van discriminatie op de arbeidsmarkt willen we opnemen in het Sociaal Akkoord.”
Oude akkoord
Het nieuwe akkoord is concreter dan het oude akkoord van PvdA, VVD, D66 en CDA, bijvoorbeeld wat betreft de aanpak van discriminatie. In het akkoord van de vorige coalitie beperkte de aandacht voor discriminatie zich nog tot de constatering: “Discriminatie en sociale uitsluiting komen nog te veel voor”.
Utrecht
College: D66, GroenLinks, VVD en SPe
Wethouder: op de site van de gemeente Utrecht wordt niet duidelijk wie de verantwoordelijke wethouder is, maar navraag op twitter leert dat dit Margriet Jongerius is. Zij was de afgelopen 8 jaar zelfstandig verandermanager en onder andere Programmamanager Wet Inburgering in Amsterdam.
Akkoord: Utrecht maken we samen. Veel voorkomende woorden zijn stad, ruimte, zorg, onderwijs, bewoners, ondernemers en initiatieven.
In het coalitieakkoord van het nieuwe college in Utrecht is weinig te vinden over diversiteit en de aanpak van discriminatie. Net als andere gemeenten stellen ook de Utrechtse coalitiepartijen: “Iedereen, ongeacht etnische achtergrond, geloofsovertuiging of seksuele geaardheid moet in Utrecht zichzelf kunnen zijn en veilig over straat kunnen. We spannen ons daarvoor in, onder andere op basis van het roze stembusakkoord.
Verder zal ook het college in Utrecht, net als de collega's in Amsterdam, uitgeprocedeerde asielzoekers in de noodopvang blijven opvangen. Veel meer staat er niet in.
Overigens past dit akkoord in een Utrechtse traditie want ook in het vorige akkoord was weinig te vinden over diversiteit. Wel bevatte dat akkoord nog een zinsnede over de aanpak van discriminatie, al was dat niet veel meer dan: “We gaan stigmatisering en discriminatie actief tegen.”
Conclusie
Op grond van coalitieakkoorden kunnen niet heel verstrekkende conclusies worden getrokken. Het beleid zal vooral in de praktijk vorm moeten krijgen.
Met dat voorbehoud lijkt Rotterdam meer dan de andere steden te hebben gekozen voor een beleid waarbij ruimte is voor specifiek doelgroepenbeleid. Ook is er in Rotterdam meer aandacht voor (vermeende?) culturele verschillen en voor culturele integratie. Daarnaast is het Rotterdamse coalitieakkoord in vergelijking met de andere andere akkoorden concreter en het beste geschreven.
In Amsterdam en Utrecht lijkt duidelijk sprake te zijn van 'inclusiever' of 'generieker' beleid waarbij geen, of zo min mogelijk onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende doelgroepen. Het idee hierachter is dat alle burgers vooral 'Amsterdammers' of 'Utrechters' zijn en dat herkomst of religieuze verschillen niet relevant zijn. Hiermee wordt ook tegemoet gekomen aan de bezwaren tegen specifiek beleid of doelgroepenbeleid: dergelijk beleid zou stigmatiserend kunnen werken, diversiteit binnen groepen ontkennen en polarisatie kunnen bevorderen.
Nadeel is dat er bij een generiek beleid minder oog kan zijn voor situaties waarin herkomst of religie wel relevant kunnen zijn: bijvoorbeeld wanneer groepen op grond van herkomst of religie worden gediscrimineerd of buitengesloten. Diversiteit is in deze gemeenten een aandachtspunt van iedereen met als riscio dat het uiteindelijk een aandachtspunt van niemand is. Voor diversitieit, bijvoorbeeld in de eigen politieke of gemeentelijke organisatie, is dan al snel niet meer dan wat obligate aandacht.
De gemeente Den Haag tenslotte lijkt voor een tussenweg te kiezen. Den Haag kiest niet voor doelgroepenbeleid, maar wil wel wat doen aan segregatie, radicalisering, racisme en disriminatie. Ook is er expliciet aandacht voor de aanpak van de relatief hoge werkloosheid onder niet-westerse inwoners van Den Haag en wordt in het Sociaal Akkoord aandacht besteed aan het aanpakken van discriminatie.
Rotterdam en Dan Haag besteden duidelijk meer aandacht aan integratie en diversiteit dan Amsterdam en Utrecht. Het is plausibel dat dit het gevolg is van de aanwezigheid in beide steden van partijen die integratie nadrukkelijk agenderen: in Den Haag is dit de PVV, in Rotterdam Leefbaar Rotterdam.
Uit geen van de coalitieakkoorden blijkt een visie op de ontwikkeling van een superdiverse samenleving of op het diversiteitsbeleid van de gemeenten zelf. Wel bevatten alle coalitieakkoorden in meer of mindere mate de wil om de politiek te vernieuwen en bewoners meer bij het beleid te betrekken. Vraag is wat daar van terecht gaat komen en of het nu wel gaat lukken om niet alleen die bewoners te betrekken die toch al betrokken zijn.
De praktijk zal het leren.
Ewoud Butter is hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Hij doet onderzoek naar en schrijft over diversiteitsbeleid en participatie. Zijn artikelen op dit blog vindt u hier. U kunt Ewoud volgen op twitter. Meer op zijn site of blog.
De 'woordenwolken' van de coalitieakkoorden zijn gemaakt met behulp van tagcrowd.com
Links:
Onderzoek naar stemgedrag niet-westerse Amsterdammers bij gemeenteraadsverkiezingen
Onderwijs en cultuur in de winnaars in D66 steden (Trouw)
Meer artikelen over de gemeenteraadsverkiezingen hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over #gr2014, amsterdam, coalitieakkoord, den haag, discriminatie, diversiteit, ewoud butter, rotterdam, utrecht.
