Discussie over kiesrecht voor nieuwkomers laait weer op
In achtergronden door Ewoud Butter op 14-09-2017 | 08:34
Terwijl de Eerste Kamer al ruim een jaar worstelt met een slecht onderbouwd wetsvoorstel van het kabinet, waardoor nieuwkomers niet na vijf, maar na zeven jaar kiesrecht krijgen, heeft de bestuurscommissie in het Amsterdamse stadsdeel West besloten de gemeenteraad te adviseren dat alle inwoners, dus ook vluchtelingen en expats zich verkiesbaar mogen stellen voor de nieuwe bestuurscommissies.
Op 26 september zal de Eerste Kamer beslissen over een wetsvoorstel, dat inmiddels haaks staat op het verkiezingsprogramma van regeringspartij PvdA.
Hoe zit het?
De voorwaarden voor het actief kiesrecht voor de Tweede Kamer zijn: de kiezer heeft de Nederlandse nationaliteit, is 18 jaar of ouder en is niet uitgesloten van het kiesrecht.
Op gemeentelijk niveau ligt dit anders: sinds de wijziging van de Kieswet in 1985 hebben vreemdelingen in Nederland actief en passief kiesrecht op lokaal niveau, mits zij vijf jaar legaal in ons land verblijven.
Het bevorderen van integratie was in 1985 bij links en rechts een argument bij de toekenning van het kiesrecht aan migranten. Voor links was het argument dat nieuwkomers hierdoor als gelijkwaardigen werden opgenomen in de samenleving, rechts zag het als een vorm van aanpassen in de ontvangende maatschappij.
Kabinet Rutte II: verlengen van naturalisatietermijn van 5 naar 7 jaar
Het kabinetsvoorstel om de termijn van naturalisatie te verlengen van vijf naar zeven jaar komt voort uit het regeerakkoord Bruggen Slaan. Hierin besloten VVD en PvdA het volgende:
Voor stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen, naturalisatie en het niet verliezen van het verblijfsrecht bij het aanvragen van een bijstandsuitkering geldt nu een periode van vijf jaar. Die wordt verlengd tot zeven jaar.
Dit voornemen kwam uit de koker van de VVD. De PvdA slikte het voorstel omdat de partij in ruil hiervoor onder andere een (later uitgeklede) kinderpardonregeling kon binnenhalen.
In de daaropvolgende jaren vroegen vooral GroenLinks, D66 en de SP het kabinet en de coalitiepartijen meermalen naar de onderbouwing van dit voorstel. Welk probleem werd hiermee opgelost? Die onderbouwing kwam niet of bleef flinterdun, soms op het lachwekkende af. In dit artikel gaf ik al een aantal voorbeelden.
Het wetsvoorstel van het kabinet kreeg dan ook een negatief advies van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Raad van State en VluchtelingenWerk. De Raad van State verklaarde bijvoorbeeld niet alleen een dragende motivering voor het wetsvoorstel te missen, maar ook een analyse van de kennelijk bestaande problemen en een uitleg waarom de verlenging van de termijn een oplossing zou vormen voor deze problemen.
De toelichting op het uiteindelijke wetsvoorstel dat het kabinet afgelopen zomer naar de Kamer stuurde, had nog steeds weinig om het lijf.
In de woorden van GroenLinks kamerlid Linda Voortman tijdens het debat met staatssecretaris Dijkhoff afgelopen juni:
Het lukte de staatssecretaris in de toelichting op zijn wetsvoorstel niet, helder te maken waar dat nou precies goed voor is. Wat lossen we hiermee op? Armoede? Criminaliteit? Bureaucratie? Of levert het misschien een bezuiniging op? Niets van dat al, zo lijkt het. De staatssecretaris komt niet verder dan dat mensen na zeven jaar waarschijnlijk meer geïntegreerd zijn dan na vijf jaar. Dat zou kunnen. Maar als je al zo redeneert, zou je net zo goed kunnen zeggen dat mensen na tien jaar nog meer geïntegreerd zouden zijn. (..) Het heeft er alle schijn van dat het enige doel van dit wetsvoorstel treiteren is, het treiteren van al die mensen die iedere dag hun best doen om in de samenleving mee te komen.
Linda Voortman confronteerde de staatssecretaris met een onderzoek van Bakker, Dagevos en Engbersen, waaruit blijkt dat het Nederlanderschap de kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Ook wees ze er op dat nieuwkomers hierdoor twee jaar langer moeten wachten op hun kiesrecht, een belangrijk onderdeel van deelname aan de Nederlandse samenleving en dat ze twee jaar langer beperkt worden in het internationaal reisverkeer. Tot slot vroeg Voortman de staatssecretaris waarom hij alle adviezen naast zich neer had gelegd. Vergelijkbare vragen en kritiek kwamen vervolgens van Sjoerdsma (D66), Gesthuizen (SP), Voordewind (ChristenUnie) en Kuzu (DENK).
Op 28 juni 2016 werd het wetsvoorstel door de Tweede Kamer aangenomen met steun van VVD, PvdA, PVV, CDA, SGP, 50PLUS, Van Vliet, Houwers, en de Groep Bontes/Van Klaveren (VNL).
Daarna ging het naar de Eerste Kamer, waar ook veel vragen en twijfels over het wetsvoorstel bestaan en stemming over het voorstel steeds werd uitgesteld. Pikant is bovendien dat ondertussen, na een voorstel van de afdeling Zuid-Holland, de volgende tekst aan het verkiezingsprogramma van de PvdA werd toegevoegd:
”Wij tornen niet aan de vijf jaren termijn voor het verkrijgen van het Nederlanderschap. Uiteraard moeten de betrokkenen voldoen aan de vereisten van de naturalisatie, maar de bij wet verankerde waarborg van een termijn van vijf jaar zullen wij blijven handhaven.”
Zo kwam er een passage in het verkiezingsprogramma (blz.18) an de PvdA die haaks staat op het beleid van het kabinet en het stemgedrag van de Tweede Kamerfractie van de PvdA.
De bal ligt nu bij de Eerste Kamerfractie van de PvdA die op 26 september moet stemmen over het wetsvoorstel.Of het rammelende wetsvoorstel het haalt, wordt dan spannend en zal waarschijnlijk afhangen van de vraag of alle senatoren van het CDA, OSF en 50PLUS het voorstel steunen.
Amsterdam-West
Nou is het actief en passief kiesrecht op lokaal niveau, voor de politek uitgeklede bestuurscommissies (het worden adviescommissies van bewoners), iets heel anders dan het kiesrecht voor de Tweede Kamer, dat gekoppeld is aan het Nederlanderschap.
Toch is het voorstel van Amsterdam West om vluchtelingen en expats actief en passief kiesrecht te geven een beetje pikant, omdat het indruist tegen de argumenten die het huidige kabinet gebruikt om het kiesrecht minder toegankelijk te maken. "Alle Amsterdammers moeten meteen bij de lokale democratie kunnen worden betrokken," zegt initiatiefnemer Jelle de Graaf van de Piratenpartij in het Parool. "Het is niet van deze tijd dat een paspoort of status bepaalt of mensen mogen meedoen."
Yvette Hofman, bestuurscommissielied namens GroenLinks, steunde het inititiatief van harte. Zij laat weten:
"Ik vind dat je mensen niet als volwaardig burger in de maatschappij laat meedraaien als je zo lang moet wachten voor je mee mag praten over je nieuwe land. Die zeven jaar die het kabinet voorstelt, vind ik een gotspe. Ook mensen die nog niet zo lang in Nederland wonen kunnen prima aangeven wat ze belangrijk vinden. We hebben het hier in Amsterdam over een nieuw stelsel, nadrukkelijk voor buurtbewoners en niet (te) politiek. Dan moet je niet een deel van die bewoners uitsluiten."
De discussie in Amsterdam krijgt de komende maand een vervolg. De Eerste Kamer stemt 26 september over het kabinetsvoorstel.
Ewoud Butter is zelfstandig onderzoeker en hoofdredacteur van Republiek Allochtonië. Meer informatie op zijn website of volg hem op twitter.
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook.
Waardeert u ons werk? U kunt het laten blijken door een bijdrage over te maken op rekeningnummer NL12INGB0006026026 ten name van de stichting Allochtonenweblog te Amsterdam. Met een donatie van 5 euro zijn we al blij. Meer mag ook!
Meer over #gr2018, achtergrond, Amsterdam West, ewoud butter, GroenLinks, kiesrecht, naturalisatie, PvdA, Rutte II, VVD.
