Home » Blog » Achtergronden » "De discussie over onderwijssegregatie raakt het probleem niet"

"De discussie over onderwijssegregatie raakt het probleem niet"

In achtergronden op 06-05-2010 | 17:37

“In Nederland gaat de discussie over onderwijssegregatie vaak over kleur, cultuur of religie. Daar moet het niet over gaan; het is de armoede en achterstand op de scholen zelf die de oorzaak vormen voor de segregatie.” Aan het woord is Anja vink, onderzoeksjournalist en auteur van het boek ‘Witte zwanen, zwarte zwanen’, over de scheiding tussen witte middenklasse scholen en zwarte achterstandsscholen. Het boek is het resultaat van een zoektocht naar de werking van onderwijssegregatie. “Acht jaar lang heb ik over dit onderwerp geschreven en steeds kom ik uit op hetzelfde probleem. De achterstand van de leerlingen cumuleert op deze scholen en dat is heel slecht voor deze leerlingen. Maar daar draaien we in Nederland met een grote boog omheen”, aldus Vinkop NICIS.

Een ander probleem is dat op achterstandsscholen vaak slechte leraren les geven. Vink: "Voor achterstandsleerlingen zijn goede leraren juist cruciaal. Het probleem wordt alleen maar groter door het dreigende lerarentekort. Op sommige voortgezet onderwijsscholen in bijvoorbeeld Amsterdam West is zestig procent van de leerkrachten niet voldoende bevoegd om les te geven. De vraag is of de oplossing alleen ligt in betere leerkrachten. In Nederland voeren we die discussie al twintig jaar maar er gebeurt niets. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het heel moeilijk is om achterstandsscholen te verbeteren. Daarnaast is het zwaar om op scholen met veel achterstandsleerlingen les te geven. Slechts vijf procent jongeren met zwaar verstorend gedrag kan een school al lam leggen. Slechts enkele scholen lukt het om met deze groep leerlingen betere resultaten te boeken."

In de grote steden in Nederland is het voor veel ouders lastig om op de school van hun keuze te komen. Er zijn postcodegrenzen, lotingen en allerlei regels om de toestroom naar de populaire witte middenklasse scholen aan banden te leggen. “Onlangs zijn er in Amsterdam meer dan zeshonderd leerlingen uitgeloot voor hun keuze voor de middelbare school, dat is absurd. In het Nijmeegse basisonderwijs is een systeem ingevoerd waarbij zes keuzes kunnen worden opgegeven. De scholen worden vervolgens samengesteld uit zeventig procent kansrijke leerlingen en dertig procent achterstandsleerlingen. Daar heeft 95 procent van de leerlingen zijn eerste keus gekregen, maar twee leerlingen hebben geen van hun zes keuzes gekregen. Het is echter moeilijk om dit systeem in de grote steden in te voeren. In grote steden als Rotterdam en Amsterdam zijn meer dan de helft van de leerlingen een achterstandsleerling. Dit zijn overigens ook blanke leerlingen”, voegt Vink er aan toe.

De oplossing voor het probleem ligt volgens Vink niet bij het mengen van de bewoners in de wijken. “In gemengde wijken bestaan ook gesegregeerde scholen. Door vrije onderwijskeuze kiezen de goed geïnformeerde middenklasse ouders al op jonge leeftijd van hun kind. In sommige wijken in Den Haag is het bijvoorbeeld zo dat de helft van de leerlingen de buurt uit fietsen om naar hun school te gaan. Dit zijn zowel blanke als gekleurde middenklasse kinderen. Laagopgeleide ouders weten vaak überhaupt niets van het onderwijssysteem af en vissen achter het net. Veel niet-westerse leerlingen komen daardoor bij elkaar op school te zitten. In de grote steden zit tachtig procent van de niet westerse leerlingen op een zogenaamde zwarte school ”, zegt Vink. Het is volgens haar belangrijk om nader onderzoek te doen naar oplossingen voor de segregatie op scholen. Daarbij is van belang om te onderzoeken wat de voorkeur van de ouders is. Vink: “Vooral de groep middenklasse ouders zijn belangrijk want succesvolle scholen gaan vaak gepaard met kritische middenklasse ouders die het niveau van het onderwijs goed in de gaten houden.” Daarnaast raadt Vink gemeenten aan om onderwijsbesturen op hun verantwoordelijkheid te wijzen en om de tafel te krijgen. Onderwijsbesturen zijn zelfstandig, maar ze zijn nodig om een oplossing te vinden voor de onderwijssegregatie. “In kleinere gemeenten zal dit makkelijker gaan omdat er daar minder schoolbesturen zijn dan in Amsterdam waar 52 onderwijsbesturen bestaan”, aldus Anja Vink.

Op het moment geeft Anja Vink verschillende lezingen over het onderwerp. Vink: “Ik had niet gedacht dat mijn boek zoveel aandacht zou krijgen. Vorige week gaf ik een lezing aan tweehonderd leerkrachten op het ROC en volgende week ga ik in debat met Job Cohen. Ik heb echt het idee dat mensen beginnen te beseffen dat we in Nederland een groot probleem hebben.” Voor beleidsmakers raadt Anja Vink het boek ‘The death and life of the great American school system’ van Diane Ravitch aan. De auteur heeft altijd geloofd in marktwerking van scholen en scholen afrekenen op schoolprestaties, maar daar komt ze na dertig jaar onderzoekservaring op terug. Scholen moeten volgens haar voldoen aan vastgestelde standaarden en rijke lesprogramma’s aanbieden. Scholen alleen afrekenen op taal en rekenen, blijkt in de Verenigde Staten, holt het onderwijsniveau van binnen uit.

Bron
Philo L. van Lenning, Nicis Institute

Op de website van NICIS worden de volgende links gegeven:
Ga naar de website van Anja Vink
Bestel het boek 'Witte zwanen, zwarte zwanen'
Lees meer over het boek ‘The death and life of the great American school system’
Lees het artikel van Anja Vink in het NRC Handelsblad

Meer over anja vink, nicis, onderzoek, segregatie, witte zwanen zwarte zwanen, zwarte scholen witte scholen.

Reacties