Home » Blog » Achtergronden » Gros Europese joden ervaart toenemend antisemitisme

Gros Europese joden ervaart toenemend antisemitisme

In achtergronden door Roemer van Oordt op 12-12-2018 | 15:45

Bijna negen van de tien joodse EU-burgers ervaart dat antisemitisme de afgelopen vijf jaar in de Europese Unie is toegenomen. Dat blijkt uit een grootschalige en representatieve enquête die door het EU-agentschap voor de Fundamentele Rechten (FRA) in twaalf landen - waaronder Nederland - werd afgenomen. Nagenoeg driekwart van hen maakt zich overigens ook zorgen over de groeiende intolerantie tegenover moslims.

Ruim 16.000 (1.200 in Nederland) respondenten uit 12 Europese landen, kregen een op het oog uitputtende vragenlijst voorgelegd. Naast Nederland participeerden Oostenrijk, België, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Italië, Spanje, Polen, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. In deze landen woont volgens de onderzoekers zo'n 96 procent van alle joden op het continent. 7 van de 12 geselecteerde landen maakten ook al in 2012 deel uit van de survey, wat signaleren van trends mogelijk maakt. Nederland deed toen niet mee. Maar de cijfers over ons land geven wel een uitgebreide momentopname.  

Nederlandse situatie
Vooral antisemitische hatespeech op internet wordt als nijpend ervaren. In Nederland ziet 80% dit als een probleem, gevolgd door intimidatie op straat (71%) en antisemitisme in de media (63%) en de politiek (49%). Nederland kent volgens de enquête het hoogste percentage joden (11 procent) dat structureel vermijdt in de publieke ruimte als jood herkenbaar te zijn. Ook  het aandeel ondervraagden dat zegt weleens uit veiligheidsoverwegingen een bezoek aan de synagoge of joodse evenementen te vermijden is in Nederland met 43% het hoogst. 30% geeft aan incidenteel te overwegen vanwege het antisemitisme te gaan emigreren.

Bijna 80% van de Nederlandse respondenten vindt de aanpak van antisemitisme door de overheid en de getroffen veiligheidsmaatregelen inefficiënt en onvoldoende. Daar staat tegenover dat meer dan 60 % bijvoorbeeld niet op de hoogte is van wetgeving die haatspraak of aansporing tot geweld verbiedt. Meer in het algemeen geldt dat er weinig geloof is in de meerwaarde van melden. Van de ondervraagden gaf bijna de helft te kennen dat daardoor ‘niets zal veranderen’. Daar spreekt weinig vertrouwen uit.

Ervaren versus melden
Bijna 30 procent van de Nederlandse ondervraagden zegt minstens eens in de voorgaande twaalf maanden fysiek of verbaal te maken te hebben gehad met antisemitische incidenten. Slechts één op de vijf van hen stapt daarmee naar de politie, een antidiscriminatiebureau, een digitaal meldpunt of een belangenorganisatie. Dat cijfer correspondeert treurig genoeg met de jarenlange gemiddelde meldingspercentages in Nederland. Uit onderzoek van het SCP bleek bijvoorbeeld dat bijna 70% van de in 2013 ondervraagde moslims discriminatie had ervaren, maar dat die cijfers op geen enkele manier correspondeerden met geregistreerde meldingen.

Dat er weinig gemeld wordt heeft ook ‘hardere’ oorzaken. Op sociale media wordt veel gewerkt met nepaccounts. Leuzen die op straat worden geroepen en andersoortige intimidaties in de publieke ruimte kunnen vaak lastig worden bewezen. Er volgt dan dus geen vervolging wat melden uiteraard niet stimuleert. Een eerder deze week op dit blog besproken rapport van het Verwey Jonker Instituut en de Anne Frank Stichting toont zelfs aan dat het aantal bij de politie geregistreerde antisemitische incidenten in 2017 is gedaald, maar dat de gemelde incidenten wel gewelddadiger van karakter zijn. 

Een andere reden is dat er een enorm capaciteitstekort is om zaken ook daadwerkelijk te vervolgen. Eerder bleek al dat 75% van de discriminatiezaken op de plank blijft liggen. Gisteren kwam meer in algemene zin in een uitzending van Pauw aan het licht dat alleen al dit jaar er 16.000 rechtszaken door de papierversnipperaar zijn gegaan vanwege een tekort aan personeel. Rechters, advocaten en de politie trekken nu samen op om aandacht te vragen voor de nijpende staat van de Nederlandse rechtsstaat.

Minister Grapperhaus gaat desondanks in februari met joodse organisaties praten over het vergroten van de bereidheid om aangifte te doen. Grapperhaus noemt het vreselijk dat mensen van joodse afkomst zich niet durven te uiten. Zij moeten zich veilig voelen, liet hij de NOS weten. Het Centraal Joods Overleg gaf alvast een voorzet door te pleiten voor verbetering van de registratie door de politie van haatmisdrijven en van de beveiliging van joodse gemeenschappen. Ook zet de koepelorganisatie in op het aanstellen van landelijke coördinatoren antisemitismebestrijding en op meer trainingen over alle vormen van intolerantie, racisme, haat en antisemitische vooroordelen. Gezien het forse gebrek aan personeel in de hele keten bepaald geen sinecure, lijkt mij.

Europese ontwikkelingen
De ontwikkelingen geven op veel punten Europees beschouwd hetzelfde ervaringsbeeld. Wel zijn er op bepaalde deelonderwerpen grote verschillen tussen Oost- en West-Europa. De meest in het oog springende daarvan ligt in de perceptie over degenen die verantwoordelijk zijn voor de ervaarde groeiende jodenhaat. In veel West-Europese landen worden daarvoor het vaakst moslimextremisten verantwoordelijk gehouden (gemiddeld 35%) , terwijl dat in Oost-Europa rechtspopulisten en - extremisten zijn (zo’n 50%).

Los van het feit dat extreemrechts in veel Oost-Europese landen fors meer aanhang heeft en daadwerkelijk aan de politieke regeringsknoppen draait, heeft dat ook te maken met de ideologische koers. Anders dan in onze regionen varen nationaal-populisme en extreemrechts in landen als Hongarije en Polen niet vooral een xenofobe en islamofobe, maar zeker ook een antisemitische koers.  

Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans zei:

Het is essentieel dat we krachtig en collectief tegen deze vloek vechten. De joodse gemeenschap moet zich veilig en thuis voelen in Europa. Als we dat niet voor elkaar krijgen, houdt Europa op Europa te zijn.

Lees voor alle cijfers en analyses het rapport Experiences and perceptions of antisemitism. Second survey on discrimination and hate crime against Jews in the EU 

Meer over antisemisme op dit blog


Waardeert u achtergrondartikelen als dit stuk? U kunt het laten blijken door Republiek Allochtonië te steunen en een klein (of groot) bedrag te doneren (nu ook via I-deal)

 

Meer over antisemitisme, europa.

Reacties